Neredeyse
hepimiz, beynimizi daha etkin kullanabilmenin ve daha zeki olabilmenin
yollarını ararız; ne kadar zeki olursak olalım.
Uplifers
olarak bir araya getirdiğimiz bilimsel olarak
kanıtlanmış 25 maddelik listede;
televizyon izlemek ya da motosiklet kullanmak gibi ilginç önerilerden,
beyninizi güçlendirmenize yardımcı olacak besin takviyelerine kadar birçok
farklı şey var. Zekanız
üzerindeki etkisini bilerek ya da bilmeyerek zaten yapıyor olduklarınızın dışındakilere bir göz
atmanızı tavsiye ederiz.
Neler yapabilirsiniz?
Aşağıdaki aktivitelerin
bir kısmı, beyninizin daha sağlıklı
kalmasına yardımcı olurken, diğerleri
bilişsel yeteneklerinizi
geliştirmenizi sağlıyor.
Belli türdeki televizyon şovlarını
izleyin. “ kitabının yazarı Steven
Johnson’a göre; tutarlı ancak karışık bir senaryosu olan, ana karakter
bakımından zengin ve kurgusunu hemen çözemeyeceğiniz tarzda programlar, zekanızı geliştiriyor. Bir kaç
örnek vermek gerekirse; House M.D, 24, Mentalist, Six Feet Under gibi.
Video oyunları oynayın. Oynadığınız
tüm oyunlar bu tezi doğrulamayacaktır. Ancak
yapılan araştırmaların sonuçları,
zeka geliştirme odaklı
bilgisayar oyunları oynayan 9-10 yaş çocukların, sınıf içi davranışlarının ve matematik
kabiliyetlerinin geliştiği yönünde. Eğer oyun oynamayı
seviyorsanız; rakamlar içeren, problem çözme becerisi gerektiren ve hafıza
oyunlarını tercih edebilirsiniz.
Müzik dinleyin. Yapılan araştırmalar, müzik
dinlemenin hafızayı güçlendirdiği,
matematik ve fen bilimlerine olan yeteneği de arttırdığı yönünde. Müzik dinlemek ayrıca, odaklanma
kabiliyetini geliştiriyor ve
rahatlamanızı sağlıyor. Daha fazla
etki için, yabancı dilde müzik dinlemeyi ve şarkıların sözlerini ezberlemeyi
deneyebilirsiniz.
Sosyal etkileşim . Discover Magazine ’de
yayınlanan bir araştırma sonuçlarına
göre, sosyal etkileşim sinaptik
aktiviteyi arttırarak beynimizi daha etkin kullanmamıza yardımcı oluyor. Etkileşim sonrası uyumak
ise, gereksiz sinapsları aradan çıkararak olumlu etkileri olanları
güçlendiriyor. Bu araştırma meyve sinekleri
üzerinde yapılmış olsa da, sosyal
aktivitenin insan beynini geliştirdiğini reddetmemiz
mümkün değil.
Motosiklet kullanın . Nintendo’nun oyunları geliştiricisi Ryuta
Kawashima; 40-50 yaş arası motosiklet
ehliyeti olan Japon erkekleri üzerinde yaptığı araştırmada;
katılımcıları, her güne işe giderken motosiklet
kullanan ve kullanmayanlar olarak ikiye ayrılmış. Motor kullananlar, kavrama becerilerinde
gelişme göstermelerinin
yanı sıra, iş yerinde daha az hata
yaptıklarını ve daha mutlu olduklarını da belirtmiş.
Gün boyunca su için . Su içmenin vücut için ne kadar faydalı olduğu ortada. Yakın
zamanda yapılan bazı araştırmalar , gün boyu
su içmenin vücuda olan faydasının yanı sıra; vücudun sıvı dengesini
ayarlayarak, oksijen ve besinleri beyne daha etkin şekilde taşıdığını gösteriyor.
Yeterli uyku alın . Her gün yeterli uykuyu almak (bünyeye göre değişmekle beraber
ortalama 7-8 saat), beynin gün içerisinde yaşananları işleyerek hafızayı güçlendiriyor ve nöronların
daha etkin şekilde çalışmasına yardımcı
oluyor. Zekanızı uykuyla güçlendirebilmek için; kendiniz için optimum uyku
süresini bulmanız, sağlıklı bir uyku için
spor yapmanız ve yatmadan önce kafein ve alkol alımını durdurmanız gerekiyor.
Dizi ve seriler içeren hafıza egzersizleri yapın. Psikolog Susanne Jaeggi tarafından zekayı geliştirmek için geliştirilen bu
egzersizleri (dual n-back), birçok oyunda ve çeşitli iPhone uygulamalarında (Brain Workshop, IQ
Boost gibi) bulabilirsiniz.
Yabancı dil öğrenin. Birçok araştırma, yabancı dil öğrenmenin genç yaştakiler için önemine
odaklanmış olsa da, herhangi
bir yaşta yeni bir dil öğrenmek; beynin yeni
nöron bağlantıları kurmasını
sağlayarak, beyni daha
etkin kullanmaya ve zekanın artmasına yardımcı oluyor.
Transandantal meditasyon yapın. Transandantal meditasyon, uygulayıcılarının sesi ve zihni
bir araya getirerek huzur ve mutluluk sağlayan mantraları okurken, gözleri kapalı bir şekilde oturması şeklinde
uygulanıyor.Araştırmalar, Transandantal
meditasyonun lise ve üniversite öğrencilerinin performansını arttırdığını gösteriyor.
Hafızanızı zorlayın . Şehirdeki tüm
sokakları ezbere bilmesi gereken taksiciler, bu madde için iyi bir örnek
olabilir. Araştırmalar, taksi şoförlerinin, hafıza
kullanımı ve zekayı arttırıcı şekilde,
normalden daha büyük hipokampüsleri olduğunu göstermiş.
Bulmaca çözün . Düzenli olarak
bulmaca çözmek, zihni açık tutmasının yanı sıra, bunamayı da önlüyor. Eğer yeterince iyi
olmadığınızı düşünüyorsanız, kolay
olanlardan başlayıp, gittikçe zorlaştırmayı
deneyebilirsiniz.
Satranç oynayın. Satranç oynamayı
bilmiyorsanız, öğrenmekle başlayabilirsiniz. Öğrencileri satranç
oynamaya teşvik ederek zekalarını
ve problem çözme becerilerini geliştirmeye yönelik araştırmaların yanı sıra,
yetişkinler için de
uygulanabilecek eğlenceli bir yol
biliniyor.
Yaşlanmak . Araştırmalar, insan beyninin yaşlanmasıyla, belli
süreçlerin zekayı geliştirecek şekilde ilerlediğini ortaya koymuş. Yaşlı beyinler, daha çok
şey öğrenip daha karmaşık süreçlerden
geçtikleri için; beynin iki lobu, birbiriyle daha etkili şekilde çalışmaya başlıyor. Sonuç,
40’larına gelimiş kişilerin beyinleri en
yüksek etkinlikle çalışarak, saha bilge ve
zeki olmalarına yardımcı oluyor.
Neler yemelisiniz?
Dengeli
ve düzenli beslenme, vücut sağlığımız için olduğu kadar, beynimiz
için gerekli. Aşağıda listelenen
besinler ise, beyin fonksiyonlarını korumada ve zekayı arttırmada daha etkili.
B Vitamini. B vitamini, hafızayı
güçlendiriyor ve modu yükseltiyor. Araştırma sonuçları, B vitamini eksikliğinin yetişkinlerde zihinsel
faaliyetlerin düştüğünü gösteriyor. Muz,
hindi, balık, fasulye, mercimek ve patates gibi B vitamini bakımından zengin
besinleri diyetinize eklemenizde fayda var.
E Vitamini. E vitamini,
antioksidan olarak çalıştığı için beyin sağlığınızı korumanıza
yardımcı oluyor. Ayrıca depresyon düşürücü ve Alzheimer’ı yavaşlatıcı etkisi olan E
vitaminini, fındık, lifli yeşil
bitkiler, kivi ve mangoda bulabilirsiniz.
Kahvaltı. Kahvaltı günün en sağlıklı öğünü olarak bilinir.
Yakın zamanda yapılan araştırmalarla, beyin
için de en etkili öğün olduğu kanıtlanmış. Her gün kahvaltı
etmek, odaklanma becerisini, hafızayı, yaratıcılığı ve genel performansı arttırıyor.
Balık yağı . Araştırmalar
omega-3 yağ asitleri bakımından
zengin olan balık yağının, beynin
çalışmasına en etkili şekilde yardımcı olan
yağ olduğunu gösteriyor.
Yapay renklendirici ve tatlardan uzak durmak . New York’ta bir milyon öğrenci üzerinde yapılan bir araştırmaya göre, yapay
tatlandırıcı ve renkler içermeyen besinler tüketen öğrencilerin, IQ
ortalamalarının, diğerlerinin %14 kadar
üstünde olduğunu göstermiş. Doğal besinler tüketmek,
sadece vücudunuz değil, beyniniz için de
etkili.
Avokado . Avokado iyi yağlar olarak bilinen
tekli doymamış yağlar içerdiğinden, kan dolaşımını arttırıyor.
Artan kan dolaşımı etkisiyle beyni
güçlendiren avokado, aynı zamanda kan basıncının dengelenmesini sağlayarak bilişsel yetenekleri de
geliştiriyor.
Saf yeşil
çay . Parlak yeşil renkteki, yeşil çay tozu olan
“matcha”, zihnin açık kalmasını sağlıyor ve odaklanma becerisini arttırıyor. Sağlıklı olması da
cabası.
Antioksidanlar . Antioksidan
bakımından zengin yiyecekler tüketmek vücuttaki serbest radikallerle savaşarak; odaklanma
becerinizi, problem çözme kabiliyetinizi ve hafızanızı güçlendiriyor. Kırmızı
renkli meyveler ve enginar, antioksidan içeren lezzetli besinlerden.
Ginkgo Biloba . Antik çağlarda kullanılan bu
bitki, beyne kan akışını arttırarak,
bunamayı geriletiyor, kısa süreli belleği güçlendiriyor ve odaklanma kabiliyetini
arttırıyor.
Et ve balık . Et ve balık
tüketimi, vücudunuzun ihtiyacı olan kreatini sağlayarak, hafızayı ve zekayı güçlendiriyor.
Kreatin alan sporcuların ve öğrencilerin,
fiziksel ve zihinsel faaliyetlerde daha etkili oldukları kanıtlanmış olsa da; takviyeler
yerine et ve balık tüketerek doğal
yollarla almak daha etkili.
Ginseng . Doğu ülkelerinde
zihinsel uyarıcı olarak kullanılan ginseng, Baylor College’da yapılan bir araştırmaya
göre, beyni de koruyor. Aynı zamanda Huntington’s ve Parkinson gibi
hastalıkların etkisini arttıran toksinlerle de savaşıyor.