Etkili Öğrenme Yöntemleri

ETKİLİ ÖĞRENME YÖNTEMLERİ

Başarılı olmak için çok çalışmak tek başına yeterli olmayabilir. Çok Çalıştıkları halde, etkili ders çalışma yöntemlerini kullanmamaları nedeniyle istediği sonuca ulaşamayan pek çok öğrenci vardır. Bu nedenle, öğrencilerin çalışırken etkili öğrenme konusunda bazı temel ilke ve yöntemler hakkında bilgi edinmeleri, başarıyı artırmada yardımcı olacaktır. Bu çalışmanın temel amacı, etkili öğrenme yöntemleri konusunda öğrencileri kısaca aşağıda belirtilen konular hakkında bilgilendirmektir.

ƒNasıl öğreniyoruz

ƒHafıza ve tekrarlama

ƒMotivasyon

ƒÇeşitli öğrenme tutumları

ƒOlumlu düşünmenin ders çalışmaya etkisi

ƒNasıl ders çalışılmalı

ƒDers çalışma planı yapma

ƒÇalışma mekânın oluşturulması

ƒEtkili okuma, dinleme ve not alma

GİRİŞ

“Olabileceğimiz şeyi olmak için asla geç değildir” George Elliest

ÖĞRENME

Öğrenme, bilgiyi ƒalgılama, ƒkaydetme, ƒhatırlama ve kullanma sürecidir.

Öğrenme süreci kişinin aktif olduğu bir süreçtir.

Öğrenme, bireyin çabası sonucu gerçekleşir.

NASIL ÖĞRENİYORUZ NASIL ÖĞRENİYORUZ

Bilgiler, Duyular, Kısa süreli hafıza, Düzenli ve aralıklı tekrar, Uzun süreli hafıza, Sınama

NASIL ÖĞRENİYORUZ - Devamı

ƒ Öğrenme sürecinde, duyu organları-kısa süreli hafıza -uzun süreli hafıza arasında sıkı bir ilişki vardır.

ƒ Yeni bilgiler(dışarıdan gelen her türlü mesaj) duyu organları yoluyla fark edilir ve kısa süreli hafızaya aktarılır.

ƒ Kısa süreli hafızadaki bilgilerden tekrar edilmeyenler unutulur. Tekrar edilenler ise uzun süreli hafızaya saklanmak üzere kaydedilir. ƒ Bu bilgiler belli bir zaman dilimi geçtikten sonra hatırlanabiliyorsa, o bilgilere ilişkin soru sorulduğunda doğru cevap verilebiliyorsa, öğrenme gerçekleşmiş demektir.

Bilgiler tekrar edilmediği zaman unutulur.

HAFIZA VE TEKRARLAMA

Hatırlamayı güçlendirmek için aşağıda belirtilen aralıklarla tekrar yapmak faydalı olur.

Aynı gün: Öğrenilenler, aynı gün içinde tekrar edilmelidir.24 saat sonra: Araştırmalar tekrar edilmeyen bilginin büyük bir kısmının 24 saat sonra unutulduğunu göstermektedir. Bu nedenle, öğrenilen bilgiler, 24 saat sonra kısa bir tekrarla gözden geçirilmelidir.

Bir hafta ve bir ay sonra: Küçük bir tekrar, bir hafta ve bir ay sonunda yapılırsa bilgiler uzun süreli hafızaya kaydedilmiş olur.

HAFIZA VE TEKRARLAMA

Düzenli tekrar edilen bilginin 9 hafta sonra %75’lik kısmı hatırlanırken, tekrar yapılmaması durumunda bu bilginin9 hafta sonra ancak %20’si hatırlanabilmektedir.

ÖĞRENME MOTİVASYON ve ÇEŞİTLİ ÖĞRENME

DOĞRU TUTUM

Bu Tutuma Sahip Öğrenci Özellikleri

Öğrenmeye. Odaklanma. Başarılı olmama korkusu yoktur.

Motivasyonu yüksektir.

.  Kendine güveni tamdır.

.  Çalışma stratejileri kullanır.

.  Planlı çalışma konusunda özenlidir.

YANLIŞ TUTUM

Başarısızlıktan Kaçınma.  Başarılı olamama korkusu hâkimdir. Motivasyonu azdır.

.  Başarısızlığı kendi yeteneğinde ya da dersin zorluğunda arar.

. Etkili ders çalışma teknikleri kullanmaz.

. Amacı, öğrenmeden çok ders geçmektir.

. Anlayarak çalışma yerine ezbere başvurur.

Başarısızlığı kaçınılmaz görür.

Ders çalışma ve motivasyon ihtiyacı minimum düzeydedir.

. Sürekli desteğe ihtiyaç vardır.

. Başarılı olmak için çaba göstermez.

.  Ders dışı etkinliklere fazla zaman ayırır.

ƒ Öğrenmeye karşı istek ve olumlu tutum, motivasyonu (güdülenmeyi) artıran etkenlerin başında yer almaktadır.

ƒ

ƒ Bir öğrencinin sürekli olarak aynı grupta kalması söz konusu değildir.

ƒ Öğrencinin göstereceği çabaya bağlı olarak gruplar arası geçişler görülmektedir. (Yani tutumları değişebilmektedir.)

ƒ Öğrenmeye karşı tutumun olumlu olmaması halinde, bu durumun değişmesi yönünde çalışmalar yapılması gerekmektedir.

ÖĞRENMEYE KARŞI OLUMSUZ ÖĞRENMEYE KARŞI OLUMSUZ TUTUMLARINIZI NASIL DEĞİŞTİREBİLİRSİNİZ? DEĞİŞTİREBİLİRSİNİZ?

ƒ Motivasyonun en iyi kaynağı bireyin kendisidir.

ƒ Kendi kendinize bir takım motivasyon kaynakları oluşturabilirsiniz. Bu kaynaklar hem kendi içinizde hem de dışarıda mevcuttur.

ƒ Her şeyden önce okulda öğrendiklerinizi sizin için anlamlı ve değerli kılmaya çalışın.

ƒ Her türlü dersi çalışırken, bu çabanızın gelecekteki başarı ve mutluluğunuzla yakından ilişkili olduğunu düşünün.

ƒ Sıkıcı bulduğunuz derslerin dahi gelecekte gerçekleştirmek istediğiniz hedeflere ulaşmada bir etkisi olduğunu kabul ederseniz, o dersleri çalışma isteğiniz artacaktır.

ƒ Ders çalışmayı başarılması gereken bir iş ya da çözülmesi gereken bir problem olarak görürseniz, ders çalışmak sizin için daha zevkli bir hale gelebilir. Böylelikle, zamanla ders çalışmanın yani öğrenmenin doyum sağlayıcı bir etkinlik olduğunu düşünmeniz mümkün olacaktır.

ƒ Kısaca, motivasyon artırmada en önemli etken, ders çalışmaya yönelik düşüncelerinizi olumsuzdan olumluya doğru değiştirmeniz olacaktır.

ƒ Her şeye rağmen öğrenmeye karşı tutumunuzu olumlu yönde geliştirmekte zorlanıyorsanız, öğretmenlerinizden, okul rehber öğretmen/psikolojik danışmanından ve ailenizden yardım isteyebilirsiniz. Sizin çabanız, başkalarından alacağınız bu yardımlabirleşince başarınızı artırmamanız için bir neden kalmaz.

OLUMSUZ DÜŞÜNCELER  OLUMSUZ DÜŞÜNCELER

ÖĞRENCİYİ BİTKİN DÜŞÜRÜR.

“Yaşamımız,düşüncelerimiz onu nasıl kılıyorsaöyledir.”

Marcus Aurelius

Kendimize ne diyoruz? Ne yapıyoruz?

Başarının değerini azaltma = “Ama ben şanslıydım, bunu herkes yapabilirdi.” 

Kişiselleştirme = “Hepsi benim hatamdı.”

Genelleştirme = “Bir işe yaramıyorum. ”

 Abartma = “Bu sınav bir felaket olacak.”

OLUMLU DÜŞÜNCELER ÖĞRENCİNİN MOTİVASYONUNU YÜKSELTİR

Olumlu düşünce, yaşamımızı daha olumlu kılmanın bir yoludur. Bu, sizi engelleyenlerden çok, destekleyenlere odaklanma yöntemidir.

Kendimize ne diyoruz?  Ne yapıyoruz?

“Gayet iyi gitti.” Başarıyı kabullenme

“Bölüm ikiyi bir sonraki sınavda daha çok çalışsam iyi olacak”  Hataları ilişkin sorumluluk alma ve düzeltme çabası

“Ekonomi dersinde iyi değilim daha çok çalışmalıyım.” Yeterlilik alanını belirleme

“Ortalamam ekonomi ve  matematik yüzünden düştü ama diğerleri iyi.” Sonuçları yapıcı bir şekilde değerlendirme

OLUMSUZ BAKIŞLARI OLUMLUYA ÇEVİRMEK MÜMKÜNDÜR

Ders Çalışmaya

ƒ Sıkıcı

ƒ Zor

ƒ İtici

ƒ Gereksiz

vb. biçimde bakmak yerine

ƒ Çalıştıkça hoşlanılan

ƒ Sonucunda başarı getiren

ƒ Başardıkça çalışma isteğini artıran

ƒ Hedefe yakınlaştıran

Biçimde bakmak.

NASIL DERS ÇALIŞMALI NASIL DERS ÇALIŞMALI?

ƒ Çalışma yerinizi belirleyin.

ƒ Ne çalışacağınızı planlayın.

ƒ Çalışma zamanınızı 40-50 dakika ile sınırlayın.

ƒ 40-50 dakika sonunda kısa süreli molalar verin.

ƒ Bütün-parça-bütün düzeniyle çalışın.

50 dakikayı aşan çalışmalarda genellikle algılama gücü azalır; hatırlama oranı hızla düşer.

ÇALIŞMA MEKÂNININ OLUŞTURULMASI ƒ

Çalışma davranışını etkileyen çevresel faktörleri kontrol altına almak, çalışma isteğini artırmak ve konsantrasyonu sağlamak için önemlidir.

Ders çalışılan mekânda başka bir işle uğraşmamak, o mekanın beyin tarafından sadece çalışmak için kodlanmasını sağlar. Bu durum çalışmaya yoğunlaşmayı artırır.

ƒ Mümkün olduğu kadar her gün aynımekanda çalışmak, ders çalışmayı kolaylaştırır ve dikkati keskinleştirir.

Çalışma mekânın uygun özellikler taşıması, konsantrasyonu sağlayan etmenlerin başında gelir.

DERS ÇALIŞMAYA UYGUN ÇALIŞMA

MEKÂNIN ÖZELLİKLERİ

ƒ Sık sık havalandırılan temiz bir mekân

ƒ Ne çok sıcak ne de soğuk

ƒ Uygun boyutlarda çalışma masası

ƒ Çalışma sandalyesi ne çok rahat ne de rahatsız edici sertlikte

ƒ Telefon, televizyon, gürültü ve benzerlerinden uzak

NEYİN NE ZAMAN ÇALIŞILACAĞININ PLANLANMASI (PROGRAM YAPMAK)

Önceden hazırlanan program aşağıdaki faydaları sağlar:

ƒZamanın etkili şekilde kullanılması

ƒNeye, nereden başlanacağına karar verilmesi

ƒNe zaman dinlenip ne zaman çalışılacağının planlanması

ƒGüven ve motivasyonun artması

Çalışma programından, tekrarı içeren, etkili çalışmayı sağlayan ve kişiye özgü hazırlanmış bir program kastedilmektedir. Sadece belirli saatlerde dersin başına oturma, belirli saatlerde mola verme üzerine kurulmuş bir çizelge, uygun bir ders çalışma programı anlamına gelmez.

ANA ÇALIŞMA PLANI HAZIRLAMADA İLKELER

ƒ İlgilerinizi, yeteneklerinizi ve ihtiyaçlarınızı göz önünde bulundurun.

ƒ Derslerle sosyal etkinlikler arasında mantıklı bir denge kurun.

ƒ Kendinize mutlaka her hafta serbest zaman ayırın.

ƒ Planlarınızı geniş kapsamlı küçük aşamalar şeklinde yapın.

ƒ Mümkün olduğu ölçüde günün aynı saatlerini ders çalışmaya ayırın.

ƒ Uyku ihtiyacınızı ihmal etmeyin.

ƒ Planlarınızı objektif olarak değerlendirmeye çalışın.

ƒ Plana uyma konusunda kararlı davranmaya çalışın.

ƒ İhtiyaç duyduğunuz takdirde, planlarınızı güncelleyin.

ETKİLİ OKUMA

Etkili Okumaya Hazırlık (Ön İnceleme)

ƒ Başlık sayfasını okumak

ƒ Kitabın basım tarihine bakmak

ƒ Önsöz ya da giriş bölümünü okumak

ƒ Eğer varsa yazar hakkındaki notu okumak

ƒ İçindekiler bölümünü incelemek

Kitabın her bir bölümü okunurken benzer bir inceleme yapılabilir. O

Bölüm de ne okunacağına ilişkin ön bilgi sahibi olma, zihinde ilgili konuyla bağlantılı bir çerçeve oluşmasına yardımcı olur. Böylece, bölüm okunmaya başlandığında karşılaşılan bilgiler hafızanın çekmecelerine daha rahat yerleştirilir.

ETKİLİ OKUMA BECERİLERİ

ƒ Okurken anlamayı kontrol etmek

ƒ Metin hakkında soru sormak ve cevaplamak

ƒ Yüksek sesle okumak

ƒ Okunan metnin özetini çıkarmak

ƒ Okurken altını çizmek

ƒ Okurken not almak

ƒ İncele-Sorgula-Oku-Tekrar Et-Gözden Geçir tekniğiyle okumak

Hangileri size uygun?

ETKİLİ DİNLEME

Etkili Dinleme Alışkanlıkları

ƒ Olumlu bir tutum için de dinlemek

ƒ Aktif dinlemek(Anlatılanlara ilişkin sorular geliştirmek)

ƒ Sözel olmayan mesajları dikkate almak

ƒ Önemli bilgiye işaret eden ipuçlarına dikkat etmek

ƒ Ders için ön hazırlık yapmak

ƒ Not almak

Olumsuz Dinleme Alışkanlıkları

ƒ Anlatılan konuya ilgi göstermemek veya önemsememek

ƒ Anlatana karşı olumsuz tutum geliştirmek

ƒ Yarım yamalak dinlemek veya dinliyormuş gibi görünmek

ƒ Anlatılan her şeyi aynen not almaya çalışmak

ƒ Pasif dinlemek

ETKİLİ NOT ALMA

Etkili Not Almada Üç Adım

ƒ Dersten önce hazırlanma

ƒ Dersi dikkatle dinleme ve ders süresince not alma

ƒ Dersten sonra alınan notları gözden geçirme

Not Alma İlkeleri

ƒ Önemli noktaları yakalamaya çalışmak

ƒ Dinleme ile not alma arasında bir denge oluşturmak

ƒ Kısaltmalar ve semboller kullanmak

ƒ Özgün ifade kullanmak

ƒ Soru sormak

ƒ Uyarı ve ödevleri not etmek

ƒ Not almaya ilk günden başlamak ve düzenli olarak not tutmak

ƒ Notları en kısa zamanda gözden geçirmek

NOT ALIRKEN KULLANILAN KISALTMALARA VE SEMBOLLERE ÖRNEKLER

Kısaltmalar

Türk Dili ve Edebiyatı TDE

Örneğin örn

Önemli ön

Önemli Olmayan ön Daha sonra da/so

Karşılaştırma kş

Yeterli yet

Yetersiz yet Bölüm böl

Yüzyıl yy

Semboller

Ek olarak +

Yüzde %

Toplam  Σ

Eşit olarak =

Küçük <

Büyük >

Sonsuz ~

Ve &

YAYGIN NOT ALMA SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Sorun Çözüm

Sorun >  “Zihnim dağılıyor ve sıkılıyorum.”

Çözüm > Sınıfın önüne oturmak. Konuyu önceden incelemek. Derste yanıtlanması için sorular hazırlamak.

Sorun >  “Öğretmen çok hızlı konuşuyor.”

Çözüm > Kısaltmalar kullanmak. Daha sonra doldurmak için boşluklar bırakmak.

Sorun >  “Her şey önemli görünüyor veya hiçbir şey önemli değil.”

Çözüm > Konu hakkında önceden bilgi sahibi olmak. Anahtar kavramları belirlemek. İlgili ders kitabını incelemek.

Sorun >  “Öğretmen terimleri açıklamadan kullanıyor.

Çözüm > Anlaşılmayan terimleri kaydetmek. Notları tekrar gözden geçirirken doğrusunu yazmak.

“Yapabileceğimiz şeyleri yapmaya başlasak kendimizi hayretler içinde bırakacak sonuçlar alırız”. Thomas Edison

BAŞARILAR…

Başkent Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Merkezi

Kaynaklar:

Baltaş, Acar. (1999). Üstün Başarı.  Remzi Kitabevi

Boydak, Alp.(2001). Öğrenme Stilleri. BeyazYayınları

Howe, M. J. A. (2001).Öğrenme Psikolojisi. Alfa Yayınları

Özakpınar, Yılmaz. (1998). Verimli Ders Çalışmanın PsikolojikKoşulları. EpilsonYayıncılık

Türkoğlu, A., Doğanay,A., Yıldırım, A. (1996). Ders Çalışma Becerileri. BakiKitabevi

Sekman, Mümin. (1998). Kesintisiz Öğrenme. Alfa Yayınları